Zdjęcie
Jedna z nielicznych, znanych fotografii Józefa Lubańskiego, twórcy "Fragments". Zdjęcie pochodzi z książki kpt. Tadeusza A. Monsiora "Polscy komandosi. Commando", wydanej nakładem własnym w Londynie, najprawdopodobniej w 1975 r. / Sygn. sm00471
© INSTYTUT LITERACKI
Powrót do listy

JÓZEF LUBAŃSKI

Biografia


PISARZ, PUBLICYSTA
ur. 26 września 1906 r. w Olkuszu
zm. 13 stycznia 1993 r. w Sutter Creek w USA
Pseudonim: Charles Joel

Kalifornijski wydawca i redaktor pisma "Fragments", tłumacz, pisarz, leśnik, nauczyciel i komandos.

Młodość
Urodził się w Olkuszu. W jednym z listów do Jerzego Giedroycia wspomina, że ojciec został zesłany na Syberię po rewolucji 1906 r. Zdał maturę w 1927 r. w Gimnazjum Państwowym im. Kazimierza Wielkiego w Olkuszu. Wstąpił do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu, po pierwszym roku przeniesiony do 11. Pułku Piechoty w Tarnowskich Górach z powodu braku postępów w nauce. Ukończył leśnictwo na Uniwersytecie Poznańskim. Do wybuchu II wojny światowej był zastępcą nadleśniczego w Nadleśnictwie Krasnopol na Suwalszczyźnie.

Komandos
W czasie kampanii wrześniowej dowodził oddziałem Przysposobienia Wojskowego Leśników w baonie Korpusu Ochrony Pogranicza. Po zakończeniu działań wojennych przekroczył granicę z Litwą i został internowany w obozie w Olicie. Wydostawszy się z obozu - komendantowi oświadczył, że jest leśnikiem, a nie wojskowym - w połowie października 1939 r., wyjechał legalnie z Litwy i przez Rygę, Sztokholm, Bergen, Newcastle dotarł do polskiej szkoły podchorążych w Coetquidan we Francji.
W stopniu sierżanta podchorążego otrzymał przydział do Brygady Podhalańskiej i brał udział w bitwie o Narwik. Wysadzony na ląd w Breście, dotarł do Tuluzy, skąd z fałszywym paszportem przedostał się przez Hiszpanię do Portugalii, a stamtąd do Gibraltaru. W końcu września 1940 r. dotarł w morskim konwoju wojennym do Anglii. Poprzez Brygadę Spadochronową, Brygadę Podhalańską, we wrześniu 1942 r. trafił na ochotnika do międzynarodowej 1. Samodzielnej Kompanii Commando, w której Polacy mieli swój oddział (No. 6 Troop). Odbył szkolenia komandoskie w Szkocji, Walii i Algerii, gdzie otrzymał promocję oficerską. W 1943 r. wylądował we Włoszech, walczył nad rzeką Sangro i Garligliano, już w ramach 2. Korpusu walczył pod Monte Cassino i pod Ankoną jako zastępca dowódcy plutonu dowodzenia. Po rozbudowaniu oddziału do siły Batalionu Komandosów Zmotoryzowanych walczył o Bolonię.

Po wojnie znalazł się w Anglii, został zdemobilizowany i zajął się biznesem związanym z leśnictwem. W 1952 r. wraz z żoną wyemigrował do USA i zamieszkał w Sutter Creek w Kalifornii. Do emerytury był leśnikiem, prowadził też małą szkołę języków obcych.

Fragments
Zrealizował jedyną udaną w historii Instytutu Literackiego inicjatywę wydawania "Kultury" po angielsku. Całkowicie niezależnie (w tym niezależnie od Jerzego Giedroycia) i za własne pieniądze (bez żadnych dotacji) rozpoczął tłumaczenie, redagowanie i drukowanie zeszytów zawierających najważniejsze według niego teksty przeczytane w "Kulturze".


Pierwszy numer Fragments ukazał się w grudniu 1973 r. nakładem Correspondence Home Study of Languages - czyli jego firmy prowadzącej szkołę językową. Lubański ukrył się pod pseudonimem Charles Joel. Pismo drukował przyjaciel, Amerykanin Robert Miller.


Poszczególne zeszyty zawierały najwyżej trzy teksty z "Kultury", czasem bardzo skrócone, objętość zeszytu nie przekraczała 26 stron. W sumie Lubański wydał 60 numerów, zawierających ok. 100 tekstów ponad 30 autorów. Ostatni zeszyt ukazał się z datą 1979 r.
Lubański przestał wydawać "Fragments" z powodu długów, kosztów opieki medycznej (miał 74 lata) i wobec braku zainteresowania środowisk polonijnych akcją mającą zaciekawić Amerykanów sprawami polskimi. Jak pisał w jednym z ostatnich listów do Redaktora, emigracja polska żyje na pożywce "Polish jokes", Koperników, Pułaskich, polskiego papieża, etc. i jest ślepa na konieczność budowania zrozumienia dla Sprawy Polskiej.
Informacja o zaprzestaniu publikacji Fragments ukazała się w ”Kulturze" nr 4/391 w 1980 r. (s. 98-99).
Józef Lubański (jako Josef Lubanski) wydał dwie książki swego autorstwa: "Cara, a dog" i "Vive la Pologne".
Jest pochowany na cmentarzu katolickim w Sutter Creek w Kalifornii.

Pełna bibliografia Fragments zawarta jest w ostatnim tomie "Bibliografii" wydawnictw Instytutu Literackiego autorstwa Anny i Mirosława Supruniuków, Biblioteka "Więzi" 2013.

Pomiń sekcję linków społecznościowych Facebook Instagram Vimeo Powrót do sekcji linków społecznościowych
Powrót na początek strony