NEWSLETTER INSTYTUTU LITERACKIEGO
I FUNDACJI KULTURY PARYSKIEJ PAŹDZIERNIK 2025
GIEDROYCIOWIE. LISTY Z DOMU 1949-1974
W ćwierć wieku od śmierci Jerzego Giedroycia założone przezeń w 1999 roku Stowarzyszenie Instytut Literacki we współpracy z Fundacją Kultury Paryskiej postanowiły opublikować rzecz nieoczywistą i jakże odmienną od tego, do czego Czytelnicy zapewne przywykli. W odróżnieniu od kilkudziesięciu już wydanych dotąd tomów korespondencji Redaktora prezentowany zbiór nie stanie się kanonicznym źródłem do dziejów najnowszych polskiej kultury, nic też niemal nie znajdziemy tu na temat Instytutu Literackiego czy redaktorskiej, wydawniczej i politycznej działalności Giedroycia. Jest on milczącym uczestnikiem tej rozmowy – choć znany był z pisania listów przez kalkę i starannego przechowywania ich przez dekady, w tym wypadku nie zachował się ani jeden jego list. Publikujemy tylko listy skierowane do Jerzego i Henryka Giedroyciów i słane znad Wisły.
Autorzy publikowanych w tym zbiorze listów to nie współpracownicy „Kultury”, luminarze świata kultury czy nauki, ale głęboko nieszczęśliwe w peerelowskiej szarzyźnie, bezdzietne małżeństwo spod Warszawy i gromadka mieszkających w stolicy starszych pań dorabiających sobie krawiectwem. Brat Zygmunt z żoną Barbarą i ciotki, z domu Starzyckie. Najbliższa – i jedyna – rodzina Jerzego i Henryka Giedroyciów.
Korespondencję opracował Marek Żebrowski - autor m.in. tomu Jerzy Giedroyć. Życie przed Kulturą (2012), książki opisującej przedwojenne i wojenne losy Redaktora.
Tom Giedroyciowie. Listy z domu 1949-1974 udostępniamy w naszej Biblioteczce, w wersjach pdf i epub na czytniki e-booków.
*** Publikacja powstała w ramach Konkursu Senat-Polonia 2025 dotyczącego opieki nad Polonią i Polakami za granicą i Kancelarii Senatu RP .
SPOTKANIA W LUBLINIE
W 25. rocznicę śmierci Jerzego Giedroycia i zakończenia działalności „Kultury” paryskiej, w 25-lecie ustanowienia Nagrody im. Jerzego Giedroycia oraz 15. rocznicę powołania Pracowni Badań nad Instytutem Literackim w Paryżu UMCS zapraszamy na wernisaż wystawy Oddech wolności. „Kultura” paryska w Lublinie". Czas i miejsce: 21 października, godz. 17.00. Muzeum Józefa Czechowicza, ul. Złota 3.
Zapraszamy także na wydarzenia:
- 22 października, g. 15.00–19.00, Teatr Stary w Lublinie Oddech wolności. Paryska „Kultura” w Lublinie, sesje naukowe,
– wręczenie Nagrody im. Jerzego Giedroycia, 23 października, podczas inauguracji roku akademickiego, aula uniwersytecka, Wydział Prawa i Administracji UMCS.
Obchody odbywają się pod honorowymi patronatami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Prezydenta Miasta Lublin, Rektora Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej.
WYSTAWA JERZY GIEDROYC I JEGO DZIEŁO W KATOWICACH
W poniedziałek 13 października, o g 13.15 zapraszamy na wernisaż wystawy Jerzy Giedroyc i jego dzieło - dorobek biblioteki Kultury. Miejsce: ul. Bankowa 11A w Katowicach, hol główny Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka (CINIBA).
O g. 14 w sali im. I. Opackiego obędzie się projekcja filmu Emigrant Giedroyc, w reż. Jana Czarlewskiego, a następnie wykład Anny Bernhardt - prezes Stowarzyszenia Instytut Literacki Kultura i Fundacji Kultury Paryskiej.
Wystawa będzie czynna do 26 października. Współorganizatorem wystawy jest Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Śląskiego.
NOWE KSIĄŻKI
Nakładem Instytutu Europy Środkowej w Lublinie ukazały się: Jerzy Giedroyc Autobiografia na cztery ręce
Wstępem i posłowiem opatrzył Krzysztof Pomian.
Rocznicowe wznowienie Autobiografii zostało wydane wspólnie z Instytutem Literackim.
Jakby w cieniu i ciszy.Białoruś na łamach paryskiej Kultury”. W wyborze Tadeusza Sucharskiego.
W antologii znalazły się publikowane w „Kulturze” teksty poświęcone Białorusi, jej historii (najczęściej łączonej z problematyką Wielkiego Księstwa Litewskiego) oraz współczesności.
Znalazły się w niej także szkice podejmujące skomplikowane kwestie narodowościowo-religijne na północno-wschodnich ziemiach I i II Rzeczypospolitej, również sowieckiej i niepodległej Białorusi. Publikacja ukazuje się jako pierwszy tom w serii Biblioteka Instytutu Europy Środkowej.
Drugim tomem serii jest książka Daniela BeauvoisPodwójne poddaństwo i problem ziemi w Ukrainie 1793-1920.
Autor - francuski historyk, polonista i rusycysta, jest wybitnym znawcą dziejów ziem litewsko-ruskich pod panowaniem rosyjskim. Autor fundamentalnej pracy Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793-1914.
Wszyscy zainteresowani książkami proszeni są o kontakt z biurem Instytutu Europy Środkowej w Lublinie: biuro@ies.lublin.pl
Dwie publikacje ukażą się niebawem nakładem Pracowni Badań nad Instytutem Literackim w Paryżu UMCS:
Grażyna Pomian.Komuniści i emigranci.(XXXIV tom z serii W kręgu paryskiej Kultury).
Przez blisko pół wieku po drugiej wojnie światowej komunizm był największym politycznym i intelektualnym wyzwaniem dla cywilizacji zachodniej, zyskując w niektórych krajach duże poparcie. Studia i szkice zebrane w tym tomie opisują działania podejmowane przez Związek Sowiecki, jego ekspozytury i jego sojuszników na Zachodzie w celu zyskania przychylności opinii publicznej. Sporo miejsca zajmują analizy PRL i PZPR, ale w centrum uwagi jest Instytut Literacki Jerzego Giedroycia i jego „Kultura”. Ostatnia część tomu przynosi miniatury socjologiczno-historyczne z okresu transformacji ustrojowej.
Sztuka w paryskiej „Kulturze” w wyborze i opracowaniu Elżbiety Matyaszewskiej. (XXXV tom serii W kręgu paryskiej ‘Kultury”), To wybór tekstów w tym tomie, nieco odmiennym od wcześniejszych, został podyktowany chęcią ukazania bogactwa tematów z zakresu sztuk plastycznych, podejmowanych na łamach „Kultury” przez ponad stu autorów.
Antologię tworzą teksty wybrane po jednym z każdego rocznika, uzupełnione następnie spisem wszystkich innych artykułów poświęconych sztukom pięknym, zamieszczanych w danym roku. W ten sposób czytelnik otrzymuje całościowy obraz wielowymiarowego charakteru publicystyki dotyczącej sztuki i architektury, obecnej na stronach paryskiej „Kultury” przez 53 lata jej działalności wydawniczej.
W PORTALU
W zakładce Archiwalia na nowo pojawiły się kolejne, odczytane i opracowane agendy braci Giedroyciów.
- Agenda Jerzego Giedroycia z 1949 - To niełatwy czas dla Jerzego Giedroycia. W agendzie 1949 często pojawiają się słupki obliczeń, listy wydatków, kwoty długu. A między nimi informacje o akcjach: np. o koncertach pianisty Witolda Małcużyńskiego, który dochód z nich przekazał na rzecz Instytutu Literackiego.
- Agenda Jerzego Giedroycia z 1950 - Jednym z ważnych wydarzeń był w owym roku czerwcowy Kongres Wolności Kultury w Berlinie. Byli na nim Jerzy Giedroyc i Józef Czapski. Artykuły poświęcone temu wydarzeniu ukazały się potem w kolejnych numerach „Kultury”.
- Agenda Jerzego Giedroycia z 1951 - To rok, w którym Czesław Miłosz podjął ważną decyzję: został emigrantem politycznym i zamieszkał w siedzibie Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte. Stąd też i na kartach Agendy Jerzego Giedroycia z roku 1951 jego nazwisko pojawia się wielokrotnie,
- Agenda Henryka Giedroycia z 1951 - Autor mieszka nadal w Londynie; wyczekiwane urlopy spędza u brata, w Maisons Laffitte. „Miłosz czyta rozdział ze swej książki – ciekawe” - notuje podczas jednego z pobytów pod Paryżem.
IX. EDYCJA KONKURSU IM. WOJCIECHA SIKORY
Trwa IX. edycja Konkursu Stowarzyszenia Instytut Literacki Kultura i Fundacji Kultury Paryskiej im. Wojciecha Sikory na najlepsze prace doktorskie i magisterskie, związane tematycznie z historią i dorobkiem Instytutu Literackiego w Paryżu.
Autorów prac magisterskich i doktorskich bardzo zachęcamy do wzięcia udziału, opiekunów naukowych i wszystkich, którym leży na sercu rozwój badań nad historią Instytutu Literackiego, prosimy o reklamowanie konkursu. Prace obronione w latach 2024-2025 należy nadesłać do końca roku. Regulamin konkursu jest tutaj: REGULAMIN
Fundacja Kultury Paryskiej uzyskała dofinansowanie z Ministerstwa Spraw Zagranicznych w kwocie 425 000,00 zł na realizację zadania publicznego pn. Opracowanie dokumentacji modernizacji budynku Biblioteki Instytutu Literackiego „Kultura” w Maisons-Laffitte.
Projekt finansowany jest w ramach Konkursu Infrastruktura Polonijna 2025.
Całkowita wartość projektu: 425 000,00 zł
Całkowita kwota dofinansowania: 425 000,00 zł
Stowarzyszenie Instytut Literacki Kultura uzyskało dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu rządowego Wspieranie Archiwów, Bibliotek i Muzeów poza Krajem 2025 na zadanie pn. Opieka i popularyzacja zbiorów Instytutu Literackiego Kultura w Maisons-Laffitte - kontynuacja.
W ramach zadania realizowane będą m.in: działania z zakresu konserwacji i zabezpieczenia zbiorów, digitalizacji, prace wydawnicze oraz udostępniania zbiorów w portalu www.kulturaparyska.com.
Całkowita wartość projektu: 703 820,00 zł
Całkowita kwota dofinansowania: 703 820,00 zł
Fundacja Kultury Paryskiej uzyskała dofinansowanie z Kancelarii Senatu RPw kwocie 190 000,00 zł na realizację zadania publicznego pn. Instytut Literacki w Paryżu: wybrane działania programowe w 2025 r.
Projekt finansowany jest w ramach Konkursu Senat-Polonia 2025 dotyczącego opieki nad Polonią i Polakami za granicą i obejmie m.in. działania wydawnicze, digitalizację, tłumaczenia oraz działania promocyjno-informacyjne.
Całkowita wartość projektu: 223 650,00zł
Całkowita kwota dofinansowania: 190 000,00 zł
JAK DOJECHAĆ
W Maisons-Laffitte zatrzymują się pociągi linii RER A (np. z Châtelet–Les Halles) i linii L (z dworca Saint-Lazare). Rozkłady jazdy oraz aktualną sytuację (remonty, awarie, strajki) można sprawdzić na stronie ratp.fr.
Ze stacji do domu Instytutu można podjechać autobusem linii 6 lub 2 (trzeba wysiąść na przystanku Rue de Romilly). Z dworca idzie się ok.15-20 min. Adres: 91 av. de Poissy, Le Mesnil-le-Roi. Tel. +33 1 30 71 72 49.
Dom można zwiedzać codziennie (prócz weekendów) w g.10.30 -12.30 i od 14-17. koniecznie po wcześniejszym umówieniu wizyty.
WSPIERAJ KULTURĘ!
Nieustająco przypominamy, że poprzez stronę główną naszego portalu, za pomocą klawisza Wpłać na „Kulturę” można zasilić budżet Fundacji Kultury Paryskiej.
Mechanizm Przelewy 24 jest prosty w obsłudze, wpłat można dokonywać przelewem, Blikiem lub kartami płatniczymi.
Apelujemy o datki, które zostaną przeznaczone na opiekę i rozwój naszego archiwum. Regulamin przekazywania i przyjmowania darowizn przez Fundację Kultury Paryskiej
KONTO FUNDACJI KULTURY PARYSKIEJ I ADRES
mBank: 52114020040000360279150389
adres siedziby: FUNDACJA KULTURY PARYSKIEJ
ul. Henryka Siemiradzkiego 21/1
31-137 Kraków
W razie pytań prosimy o kontakt: kultura@kultura.fr
RODO
Fundacja Kultury Paryskiej jest administratorem Państwa danych osobowych wykorzystywanych w celu przesyłania niniejszego newslettera.
Pełna informacja RODO znajduje się na kulturaparyska.com, w zakładkach: Regulamin Polityka bezpieczeństwa Klauzula informacyjna dla Użytkownika
Jerzy Giedroyc Autobiografia na cztery ręce
Jakby w cieniu i ciszy. Białoruś na łamach paryskiej Kultury”. W wyborze Tadeusza Sucharskiego.
Drugim tomem serii jest książka Daniela Beauvois Podwójne poddaństwo i problem ziemi w Ukrainie 1793-1920. 
Grażyna Pomian. Komuniści i emigranci. (XXXIV tom z serii W kręgu paryskiej Kultury).
Sztuka w paryskiej „Kulturze” w wyborze i opracowaniu Elżbiety Matyaszewskiej. (XXXV tom serii W kręgu paryskiej ‘Kultury”), To wybór tekstów w tym tomie, nieco odmiennym od wcześniejszych, został podyktowany chęcią ukazania bogactwa tematów z zakresu sztuk plastycznych, podejmowanych na łamach „Kultury” przez ponad stu autorów. 
